Parlament Europejski przyjął Rozporządzenie zmieniające rozporządzenia nr 260/2012 i 2021/1230 oraz dyrektywy 98/26/WE i 2015/2366. Rozporządzenie potocznie określane jest jako Instant Payments Regulation („Projekt IPR”). Zdaniem Parlamentu Europejskiego tempo wprowadzania przez dostawców usług płatniczych do ich oferty usług poleceń przelewu natychmiastowego jest w ostatnich latach zbyt wolne, co utrudnia dalszą integrację rynku wewnętrznego, zagraża otwartej strategicznej autonomii Unii i ogranicza potencjalne korzyści dla użytkowników usług płatniczych.

Celem wprowadzanych zmian jest zwiększenie wykorzystania poleceń przelewu natychmiastowego oraz niwelowanie różnic w krajowych regulacjach, które stwarzają ryzyko fragmentacji rynku wewnętrznego.

Czym jest przelew natychmiastowy?

Dyrektywa precyzuje pojęcie „polecenia przelewu natychmiastowego” definiując je jako polecenie przelewu wykonywane natychmiast, 24 godziny na dobę i w dowolnym dniu kalendarzowym. Daje to możliwość uznania rachunku odbiorcy środkami pieniężnymi w ciągu kilku sekund i przez całą dobę.

Dostawcy usług płatniczych, którzy oferują swoim użytkownikom usługi wykonywania i odbierania poleceń przelewu, będą zobowiązani do oferowania wszystkim swoim użytkownikom również usługi poleceń przelewu natychmiastowego.

Przelew natychmiast – czyli w 10 sekund

Zgodnie z treścią Rozporządzenia, dostawca odbiorcy w ciągu 10 sekund od momentu otrzymania zlecenia płatniczego dotyczącego polecenia przelewu natychmiastowego przez dostawcę płatnika będzie musiał udostępnić kwotę przelewu na rachunku odbiorcy i potwierdzić dostawcy płatnika wykonanie przelewu.

Jeżeli dostawca płatnika nie otrzyma od dostawcy odbiorcy potwierdzenia wykonania transakcji w ciągu 10 sekund od otrzymania zlecenia przelewu natychmiastowego, będzie musiał poinformować o tym bezpłatnie płatnika.

Ponadto, jeżeli dostawca płatnika nie otrzyma od dostawcy odbiorcy potwierdzenia wykonania transakcji w ciągu 10 sekund przywróci rachunek płatniczy płatnika do stanu, jaki istniałby, gdyby transakcja nie miała miejsca.

Opłaty

Zdaniem Parlamentu Europejskiego poziom opłat może skłaniać użytkowników do wyboru danej metody płatności lub rezygnacji z niej. Jednym z motywów wprowadzanych zmian jest zapewnienie, aby wszystkie rodzaje opłat nakładanych na płatników i odbiorców za realizację poleceń przelewu natychmiastowego w euro, w tym opłaty za pojedynczą transakcję lub opłaty ryczałtowe, nie powinny przekraczać takich opłat nakładanych na tych samych użytkowników usług płatniczych za analogiczne rodzaje innych poleceń przelewu w euro.

Płatności natychmiastowe poza strefą euro

Dostawcy usług płatniczych spoza strefy euro nie będą zobowiązani do oferowania swoim klientom usługi przelewu natychmiastowego, powyżej określonego limitu.

Limit określony zostanie przez właściwe organy, jednak nie będzie mógł być niższy niż 25 000 euro. Odstępstwo od obowiązku stosowania przepisów obwarowane będzie warunkami:

• dostawca będzie musiał uzyskać uprzednie zezwolenie właściwego organu na podstawie przeprowadzonej oceny dostępu do płynności w euro;
• dostawca usług płatniczych nie będzie musiał oferować przelewu natychmiastowego, pod warunkiem, że w tym samym czasie nie wykonuje usług tradycyjnego polecenia przelewu w euro.

Zezwolenie udzielane będzie na okres roku. Na wniosek dostawcy zezwolenie będzie mogło zostać przedłużone na kolejny rok, po ponownym przeprowadzeniu oceny dostępu do płynności w euro.

Rożne waluty – różne terminy

Prawodawca europejski przewidział różne terminy, po upływie których dostawcy oferujący usługę wykonywania i odbierania przelewu będą musieli oferować także usługę przelewu natychmiastowego.

Uzależnione jest to przede wszystkim od tego, czy dostawca znajduje się w państwie członkowskim, którego walutą jest euro, czy nie. Wskazane terminy liczoną są oczywiście od momentu wejścia w życie zmian.

I tak w, w państwach w których walutą obowiązującą jest euro:

• 9 miesięcy – najpóźniej po upływie tego okresu, dostawcy będą musieli oferować usługę odbierania polecenia przelewu natychmiastowego w euro;
• 18 miesięcy – najpóźniej po upływie tego terminu, dostawcy będą musieli oferować usługę wykonywania polecenia przelewu natychmiastowego w euro.

W krajach, w których walutą nie jest euro:

• 33 miesiące – najpóźniej po upływie tego okresu, dostawcy będą musieli oferować usługę odbierania polecenia przelewu natychmiastowego w euro;
• 39 miesięcy – najpóźniej po upływie tego terminu, dostawcy będą musieli oferować usługę wykonywania polecenia przelewu natychmiastowego w euro;
• 50 miesięcy – najpóźniej po upływie tego terminu, dostawcy, którzy nie wykonują i nie odbierają przelewów w euro będą zobowiązani do oferowania polecenia przelewu natychmiastowego.

Zmiany nie ominą również dostawców usług płatniczych, którzy nie oferują usługi wykonywania i odbierania polecenia przelewu. Zgodnie z treścią Rozporządzenia, instytucje pieniądza elektronicznego oraz instytucje płatnicze, o których mowa (np. Krajowa Instytucja Płatnicza) art. 4 pkt. 4 Dyrektywy 2015/2366, będą musiały oferować usługę odbioru przelewu natychmiastowego po upływie 36 miesięcy od dnia wejście w życie zmian, natomiast po upływie 39 miesięcy również usługę wykonywania polecenia przelewu natychmiastowego.

Podsumowanie

Dostawców usług płatniczych czekają kolejne zmiany, związane z wdrożeniem możliwości przyjmowania i zlecania przelewów natychmiastowych. Czas na ich wdrożenie, choć będzie liczony od dnia wejście przepisów w życie, jest dość krótki.

Dostawcy usług płatniczych powinni jak najszybciej zacząć przygotowania do wdrożenia zmian w obrębie poleceń przelewów natychmiastowych.