Jak twierdzi ustawodawca, podstawowym celem uchwalonej ustawy jest wprowadzenie zmian w obowiązujących regulacjach dotyczących upadłości konsumenckiej. Przykładowe zmiany w Ustawie:

• wprowadza szczegółowe regulacje dotyczące postępowania o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli przez osobę fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej. 
• przewiduje także rezygnację z konieczności badania przez sąd, na etapie ogłaszania upadłości, zawinienia dłużnika w doprowadzeniu lub pogłębieniu stanu niewypłacalności. Oznacza to, że o ogłoszeniu upadłości powinien przede wszystkim decydować stan niewypłacalności. Okoliczności dotyczące zawinienia przez dłużnika stanu doprowadzenia do swojej niewypłacalności będą brane pod uwagę przy ustalaniu planu spłaty na wniosek upadłego. 
• wprowadza możliwość złożenia przez upadłego będącego osobą fizyczną wniosku do sądu o umorzenie zobowiązań bez ustalania planu spłaty wierzycieli, jeżeli sytuacja osobista upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli. 
• wprowadza rozwiązanie, zgodnie z którym umorzenie zobowiązań bez planu spłat będzie miało charakter warunkowy we wszystkich tych przypadkach, gdy niezdolność do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach spłaty wierzycieli będzie wynikała z osobistej sytuacji upadłego, która nie ma trwałego charakteru. 
• przewiduje, iż również dla dłużnika niebędącego przedsiębiorcą będzie możliwe zaproponowanie szybkiej sprzedaży całego podlegającego egzekucji majątku w trybie przygotowanej licytacji. 
• wprowadza możliwość ogłoszenia upadłości osoby nieprowadzącej działalności gospodarczej w uproszczonej procedurze bez wyznaczania sędziego-komisarza. 
• przewiduje, że zgłoszenie wierzytelności powinno być składane bezpośrednio syndykowi. Ustawa wprowadza przy tym jednoznaczne wskazanie, iż zgłoszenie wierzytelności przerywa bieg przedawnienia. 
• przewiduje również możliwość zawierania przez dłużników układów z wierzycielami z ograniczonym do minimum udziałem sądu, pod kierunkiem licencjonowanego doradcy restrukturyzacyjnego, który ma przy tym czuwać nad wykonaniem zawartego układu. 
• wprowadza zwiększenie ochrony byłych małżonków przed skutkami upadłości konsumenckiej. 
• zawiera również zmiany mające na celu uporządkowanie i doprecyzowanie przepisów związanych z możliwością sprzedaży składników przedsiębiorstwa dłużnika na rzecz więcej niż jednego nabywcy jednocześnie; określaniem części dochodu upadłego, która nie wchodzi do masy upadłości; określeniem obowiązku wydzielenia upadłemu odpowiedniej kwoty na zaspokojenie jego potrzeb mieszkaniowych, usprawnieniem likwidacji masy upadłości, określaniem, kiedy kończy się sprawowanie funkcji przez tymczasowego nadzorcę sądowego albo zarządcę przymusowego czy określeniem zakresu kosztów postępowania upadłościowego. 
• przewiduje możliwość pełnienia funkcji sędziego-komisarza przez referendarzy sądowych. 

Wyjaśnienia wymaga, że w obecnym brzmieniu Ustawa przewiduje oddalenie przez Sąd wniosku dłużnika, „jeżeli upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa”. Zamyka to drogę do nowego startu z czystą kartą osobom, które znacząco przyczyniły się do wpadnięcia w finansową pułapkę.

Od 24 marca 2020 r. warunek ten przestanie obowiązywać. Oznacza to, że ogłosić upadłość konsumencką będzie można niezależnie od tego, czy i w jakim stopniu dłużnik sam doprowadził do niewypłacalności. Jedynymi wyjątkami pozostaną sytuacje, w których potencjalny bankrut np. ma za sobą prawomocny wyrok dotyczący działań na szkodę wierzycieli. Okoliczności związane z winą bankruta nie będą jednak zupełnie ignorowane – staną się istotne na późniejszym etapie procedury, czyli decyzji o oddłużeniu i ustalaniu planu spłaty. To rodzi pewne ryzyko dla osób, które starać się będą o oddłużenie po wejściu nowej ustawy.

Upadły będzie mógł skorzystać, zgodnie z decyzją sądu, z jednej z trzech dróg:

• Jeżeli posiada jakąkolwiek zdolność do regulowania należności wobec wierzycieli, sąd ustala tzw. plan spłaty. Oznacza to m.in. konieczność odprowadzania co miesiąc wyznaczonej kwoty na spłatę długów. Plan będzie realizowany przez maksymalnie 3 lata, a pozostające zobowiązania zostaną umorzone. Nowością jest specjalne traktowanie dla dłużników, którzy umyślnie lub przez zaniedbanie doprowadzili do niewypłacalności. W ich przypadku plan spłaty nie będzie mógł być ustalony na czas krótszy niż 3 lata i dłuższy niż 7 lat.
• Jeżeli sytuacja osobista dłużnika w sposób oczywisty wskazuje, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat, to możliwe będzie umorzenie zobowiązań bez ustalania planu spłaty.
• Jeżeli sytuacja osobista dłużnika nie pozwala na dokonywanie jakichkolwiek spłat, ale niezdolność nie ma charakteru trwałego, to możliwe będzie warunkowe umorzenie zobowiązań. To nowość, nieznana wcześniej w polskich regulacjach upadłości konsumenckiej.

Nasz komentarz:

Nowa wersja prawa upadłościowego została opublikowana w Dzienniku Ustaw 23 września 2019 r. To oznacza, że znana jest już data, od której upadłość konsumencka zacznie działać zgodnie z bardziej liberalnymi regulacjami. 

Graniczny moment to 24 marca 2020 r. Jeśli potencjalny bankrut złoży wniosek przed tym dniem, sprawa będzie rozstrzygana w oparciu o przepisy obowiązujące w tej chwili.