Przypominamy, że Ustawa o zastrzeżeniu numeru PESEL zmienia zapisy zarówno ustawy o kredycie konsumenckim, jak i ustawy o usługach płatniczych. Nowa ustawa ma polepszyć ochronę obywateli, w szczególności przed wyłudzeniami kredytów pożyczek, czy np. zakupu nieruchomości na ich dane. Zastrzeżenia PESEL-u będzie mógł dokonać nieodpłatnie każdy pełnoletni posiadacz takiego numeru przez wykorzystanie usługi elektronicznej, aplikację mObywatel lub osobiście w urzędzie gminy.

Nowe wymagania dla pożyczkodawców i kredytodawców

Informacja o zastrzeżeniu, czy też cofnięciu zastrzeżenia, wraz z datą i godziną tej czynności, będzie widoczna w rejestrze zastrzeżeń numerów PESEL prowadzonym przez odpowiedniego ministra.

W związku z powyższym, na pożyczkodawców i kredytodawców zostały nałożone nowe wymagania. W ustawie z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim zostanie dodany art. 9b, który zobowiązuje kredytodawcę do weryfikacji czy nr PESEL nie został zastrzeżony. Weryfikacja będzie konieczna zarówno przed zawarciem umowy, jak też przed jej zmianą.

Powyższy artykuł wprowadza także sankcję za brak sprawdzenia rejestru zastrzeżeń i udzielenia pożyczki mimo istniejącego w momencie jej udzielania zastrzeżenia. Kredytodawca nie będzie mógł domagać się spełnienia roszczenia od konsumenta oraz jego następców prawnych, a ponadto – nie będzie mógł zbyć wierzytelności z takiej umowy.

Brak konieczności sprawdzania rejestru zastrzeżeń

Konieczności sprawdzenia rejestru zastrzeżeń oraz ewentualnych sankcji nie będzie się stosować w wypadku łącznego spełnienia poniższych warunków:

• w wyniku zawarcia umowy o kredyt konsumencki następuje transfer środków pieniężnych pochodzących z udzielanego kredytu przez kredytodawcę do sprzedawcy lub usługodawcy, z którym kredytobiorcę wiąże inna umowa lub relacja gospodarcza, a środki z udzielonego kredytu służą regulacji zobowiązań kredytobiorcy z tytułu umowy lub relacji gospodarczej kredytobiorcy z tym sprzedawcą lub usługodawcą;
• udzielenie kredytu konsumenckiego następuje na odległość z wykorzystaniem przez kredytobiorcę środków komunikacji elektronicznej, a konsument został uwierzytelniony z wykorzystaniem indywidualnych danych uwierzytelniających;
• kredyt konsumencki udzielany jest w związku z umową o charakterze ciągłym, regulującą zasady jego udzielania, oraz:
  • łączna wartość wszystkich zobowiązań do zapłaty z tytułu udzielonych kredytów konsumenckich w związku z umową o charakterze ciągłym w żadnym momencie nie przekracza wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, oraz
  • przed zawarciem umowy o charakterze ciągłym następuje weryfikacja:
    • zastrzeżenia numeru PESEL w rejestrze zastrzeżeń numerów PESEL i poinformowanie konsumenta o braku weryfikacji tego zastrzeżenia przed udzielaniem poszczególnych kredytów konsumenckich w ramach tej umowy,
    • tożsamości konsumenta z wykorzystaniem rozwiązań umożliwiających jego identyfikację.

Nowe wymagania dla dostawców

Natomiast w ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych dodany zostanie art. 4b zobowiązujący dostawców, o których mowa w art. 4 ust. 2 pkt 4, 6, 9 i 11 tej ustawy, czyli m.in. instytucje pieniądza elektronicznego, instytucje płatnicze, czy małe instytucje płatnicze do sprawdzania rejestru zastrzeżeń przed:

• zawarciem umowy:
  • rachunku płatniczego,
  • kredytu w rachunku płatniczym;
• zmianą umowy kredytu w rachunku płatniczym, w wyniku której następuje zwiększenie zadłużenia.

Sankcje dla kredytodawców i pożyczkodawców

Sankcja za zawarcie umowy lub jej zmiany, mimo istnienia zastrzeżenia numeru PESEL w dacie tej czynności będzie analogiczna, jak w wypadku kredytu konsumenckiego.

Sprawdzenie rejestru zastrzeżeń będzie bezpłatne dla kredytodawców w rozumieniu art. 5 pkt 2 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim oraz dostawców, o których mowa w art. 4 ust. 2 pkt 4, 6, 9 i 11 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych.

Ustawodawca przewidział możliwość sprawdzenia rejestru zastrzeżeń za pośrednictwem Biura Informacji Kredytowej.

Powyższe przepisy wejdą w życie z dniem 1 czerwca 2024 r.