Nowelizacja ustawy o usługach płatniczych – istotne zmiany w zakresie działalności MIP

10 sierpnia 2022 r. na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji zaprezentowany został nowy projekt ustawy o zmianie ustawy o usługach płatniczych oraz ustawy – Prawo dewizowe (numer wykazu UD52). Projekt ten przewiduje szereg kluczowych zmian w ustawie o usługach płatniczych.

Ustawodawca wreszcie pochylił się nad problemem nieautoryzowanych transakcji płatniczych

O problemie nieautoryzowanych transakcji płatniczych pisałem w artykułach: „Nowelizacja ustawy o usługach płatniczych – odpowiedź na problem zwrotu nieautoryzowanych transakcji” oraz „Zwrot nieautoryzowanych transakcji – kontrowersyjne zarzuty Prezesa UOKIK wobec sektora bankowego”

Projekt nowelizacji ustawy o usługach płatniczych zawiera także szereg innych zmian w zakresie:

• funkcjonowania małych instytucji płatniczych (MIP) i biur usług płatniczych;
• obowiązków informacyjnych wobec NBP;
• ustanowionych definicji i wiele innych.

W niniejszym artykule skupię się jednak na zmianach odnoszących się do funkcjonowania małych instytucji płatniczych, które w szerokim zakresie dotknięte zostały planowaną nowelizacją.

Nowe wymogi dla MIP w zakresie rachunku płatniczego służącego do dokonywania transferu środków w drodze polecenia przelewu

Zgodnie z projektowanym art. 117ha MIP będzie mógł dokonywać transferu otrzymanych od płatnika środków pieniężnych na rachunek płatniczy odbiorcy w drodze polecenia przelewu jedynie za pośrednictwem rachunku płatniczego utworzonego do dokonywania takich transferów, prowadzonego dla małej instytucji płatniczej przez bank (w tym oddział banku zagranicznego i instytucję kredytową) lub SKOK.

Tak zgromadzone środki w przypadku wszczęcia postępowania egzekucyjnego przeciwko małej instytucji płatniczej będą podlegały ochronie i - co do zasady - będą wolne od zajęcia. Jak wskazuje ustawodawca w uzasadnieniu do projektu ustawy: „Rozwiązanie to ma na celu zabezpieczenie środków powierzanych MIP przez użytkowników, przez ich oddzielenie od środków przedsiębiorcy posiadanych z innego tytułu i ryzyka związanego z inną działalnością przedsiębiorcy, oraz ograniczenie ryzyka prania pieniędzy i zapewnienie odpowiedniego poziomu kontroli nadzorczej wykonywanej przez KNF w tym zakresie”.

Nie ma jednak wątpliwości, że powyższa zmiana stanowi w istocie pewne ograniczenie zakresu działalności dozwolonej dla MIP i nie zostanie tym samym pozytywnie przyjęta przez rynek.

Projekt nowelizacji ustawy o usługach płatniczych przewiduje również dodatkowy wymóg informacyjny, zgodnie z którymi MIP obowiązany będzie zgłaszać do KNF w terminie 14 dni fakt zawarcia lub zmiany umowy rachunku płatniczego służącego do transferu otrzymanych od płatnika środków pieniężnych na rachunek płatniczy odbiorcy w drodze polecenia przelewu, wraz z kopią umowy tego rachunku (rachunek o którym mowa w dodanym art. 117ha).

Rozszerzenie zakresu dokumentów składanych do wniosku o wpis do rejestru MIP

Kolejną kluczową zmianą jaką przewiduje projekt ustawy, jest rozszerzenia zakresu dokumentów, które składane są etapie składania wniosku o wpis do rejestru małych instytucji płatniczych.

Po nowelizacji, do wniosku dodatkowo konieczne będzie załączenie:

• opisu rozwiązań organizacyjnych, pozwalających na wyliczenie całkowitej miesięcznej kwoty transakcji płatniczych oraz wykonanie obowiązków związanych z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu;
• programu działalności i planu finansowego na okres pierwszych 12 miesięcy działalności oraz aktualnej procedury zarządzania ryzykiem;
• opisu innej działalności gospodarczej, działalności w zakresie usług dodatkowych ściśle powiązanych ze świadczeniem usług płatniczych lub usługi kredytu płatniczego, ze wskazaniem ich rodzaju, które mała instytucja płatnicza prowadzi lub zamierza prowadzić;
• opisu sposobu ochrony środków pieniężnych użytkowników otrzymanych w celu wykonywania transakcji płatniczych oraz zobowiązanie do niezwłocznego poinformowania KNF o jego zmianach;
• danych kontaktowych małej instytucji płatniczej, w tym imię i nazwisko, numer telefonu oraz adres poczty elektronicznej osoby uprawnionej do jej reprezentowania;
• adresu korespondencyjnego małej instytucji płatniczej – do doręczeń korespondencji w formie pisemnej.

Ponadto, mała instytucja płatnicza wprost zostanie zobowiązana do niezwłocznego powiadomienia KNF w przypadku zmiany danych składanych wraz z wnioskiem oraz o zmianie w zakresie powyższych dokumentów i informacji.

Ustanowienie powyższych dodatkowych wymogów od dłuższego czasu pojawiało się w dyskusji nad zmianą funkcjonowania i rejestracji małych instytucji płatniczych. Należy przy tym zauważyć, że:

• część dodatkowych dokumentów MIP i tak musiał posiadać na dzień składania wniosku;
• a inną część i tak musiał złożyć, w odpowiedzi na tzw. pismo sektorowe KNF.

W pewnym sensie zmiana ta porządkuje zatem obowiązujące przepisy i ustanawia prawne wymogi dla praktyki przyjętej przez KNF. Niemniej jednak nie ulega wątpliwości, że powyższa zmiana wiąże się z pewnym skomplikowaniem etapu składania wniosku o wpis do rejestru MIP.

Pozostałe zmiany

Ustawodawca przewidział również dodatkowe sankcje odnoszące się do działalności prowadzonej przez małe instytucje płatnicze. Zgodnie z planowanym dodaniem art. 117 ust. 3 ustawy o usługach płatniczych, w przypadku przekroczenia limitu średniej całkowitej kwoty transakcji płatniczych i niewykonania związanych z tym obowiązków, KNF uprawniony będzie nałożyć na małą instytucję płatniczą karę pieniężną w wysokości nieprzekraczającej 1000 zł za każdy dzień opóźnienia, nie większą jednak niż 250 000 zł.

Poza opisanymi wcześniej dodatkowymi obowiązkami informacyjnymi, ustawodawca przewidział również drobną zmianę odnoszącą się do sposobu przekazywania okresowych informacji o łącznej wartości i liczbie transakcji płatniczych. Dodany ma zostać bowiem wymóg przedstawiania danych w podziale na poszczególne usługi płatnicze.

Konkluzja

Zakres projektowanych zmian odnoszących się do rejestracji oraz funkcjonowania małych instytucji płatniczych jest zatem znaczący. Wprowadzenie powyższych zmian będzie miało również praktyczne znaczenie, a tym samym zmiany te należy uznać za istotne. W tym miejscu podkreślić jednak trzeba, że opisane zmiany wciąż stanowią projekt. Nie jest zatem przesądzone, że zostaną wprowadzone w obecnym kształcie.

Autor: Michał Barwicki, radca prawny