Wkrótce wchodzi w życie Ustawa o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem rozwoju rynku finansowego oraz ochrony inwestorów na tym rynku, tzw. Warzywniak. 29 sierpnia 2023 r. Ustawa została opublikowana w Dzienniku Ustaw i wejdzie w życie 29 września 2023. Ustawa zmieni zasady ubiegania o wpis do rejestru małych instytucji płatniczych (MIP), a także – w niektórych okolicznościach – o uzyskanie zezwolenia na prowadzenie przez MIP działalności w charakterze krajowych instytucji płatniczych (KIP). Nowe przepisy zaostrzą także odpowiedzialność osób sprawujących istotne funkcje u dostawców usług płatniczych. Zmiany w zakresie MIP obejmą zarówno podmioty, które dziś ubiegają się o wpis do rejestru, jak i te już posiadających ten status.

Mała instytucja płatnicza jako dostawca usług płatniczych

Dla przypomnienia mała instytucja płatnicza (MIP) jest uprawniona do świadczenia następujących usług płatniczych:

• prowadzenie rachunków płatniczych (celem np. przechowywania środków pieniężnych dla klienta);
• wykonywania transakcji płatniczych (polecenie przelewu, polecenie zapłaty, transakcje przy użyciu karty płatniczej lub podobnego instrumentu płatniczego);
• wykonywanie transakcji płatniczych w ciężar środków udostępnionych z tytułu kredytu płatniczego;
• wydawanie instrumentów płatniczych (np. kart płatniczych/kredytowych);
• tzw. acquiring, czyli umożliwianie akceptowania instrumentów płatniczych oraz wykonywania transakcji płatniczych (np. przyjmowania płatności za pomocą kart płatniczych, prowadzenie bramki płatniczej);
• świadczenie usługi przekazu pieniężnego.

Ograniczenia działalności MIP

Działalność małych instytucji płatniczych wiąże się z pewnymi ograniczeniami. Mała instytucja płatnicza może prowadzić działalność wyłącznie na terenie Polski, co oznacza, że transakcje płatnicze realizowane przez nią nie mogą przekraczać granic Polski.

Drugim ograniczeniem jest to, że na rachunkach płatniczych swoich klientów MIP nie może przechowywać środków przekraczających kwoty stanowiącej równowartość 2 tysięcy euro dla jednego użytkownika.

Trzecim, najdalej idącym ograniczeniem jest ograniczenie kwotowe transakcji. Zgodnie z przepisami średnia miesięczna wartość transakcji płatniczych wykonywanych przez MIP z okresu 12 miesięcy nie może przekroczyć kwoty stanowiącej równowartość 1,5 miliona euro.

Dotychczasowe zasady ubiegania się o wpis do rejestru małych instytucji płatniczych

Dotychczas, podmiot ubiegający się o wpis do rejestru wypełniał wniosek, którego wzór dostępny był na stronie internetowej Komisji Nadzoru Finansowego (KNF).

We wniosku należało dokładnie opisać rodzaj i zasady świadczonych usług, a także zasady przepływu informacji i środków pieniężnych pomiędzy użytkownikiem, płatnikiem i innymi uczestnikami procesu świadczenia usługi płatniczej. Dodatkowo należało sporządzić schematy graficzne dotyczące świadczonych usług.

Nowe zasady ubiegania się o wpis do rejestru MIP – dodatkowe obowiązki

Zwiększy się liczba dokumentów i zakres informacji dokumentów, które wnioskodawca będzie zobowiązany złożyć wraz z wnioskiem o wpis do rejestru.

Nowe dokumenty, które będzie należało załączyć do wniosku to:

• opis rozwiązań organizacyjnych, umożliwiających wyliczenie całkowitej miesięcznej kwoty transakcji płatniczych;
• procedura przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (AML);
• program działalności na okres pierwszych 12 miesięcy działalności;
• plan finansowy na okres pierwszych 12 miesięcy działalności;
• procedura zarządzania ryzykiem, na które instytucja może być narażona;
• opis innej działalności gospodarczej, którą instytucja prowadzi lub zamierza prowadzić;
• opis sposobu ochrony środków pieniężnych użytkowników usług płatniczych.

Konsekwencje wprowadzenia zmian w zakresie procedury o wpis do rejestru MIP

Rozszerzenie zakresu informacji i dokumentów, które należy złożyć ubiegając się o wpis do rejestru MIP, wpłynie na wydłużenie okresu przygotowawczego do złożenia wniosku oraz wydłużenie postępowań o wpis.

Można również spodziewać się zmiany zakresu wezwania tzw. pisma sektorowego, które KNF wysyłał do każdej małej instytucji płatniczej łącznie z postanowieniem o wpisie do rejestru.

Dla przypomnienia, dotychczasową praktyką Komisji Nadzoru Finansowego wobec małych instytucji płatniczych było kierowanie wezwania do przedłożenia planu finansowego i planu działalności na okresy 12-miesięczne dopiero po wpisie do rejestru. Ponadto, Urząd żądał przedstawienia procedur wewnętrznych, między innymi:

• procedury przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (AML);
• procedury zarządzania ryzykiem;
• procedury zarządzania incydentami operacyjnymi i związanymi z bezpieczeństwem;
• polityki bezpieczeństwa i kontroli wewnętrznej.

Zmiany zakresu dokumentacji żądanej przez Urząd wiążą się z tym, że część dokumentów, których dotychczas żądał Urząd, w tzw. piśmie sektorowym będą już w jego posiadaniu, jako złożone łącznie z wnioskiem.

Nowe zasady wpisu do rejestru MIP będą mieć zastosowanie także do postępowań o wpis niezakończonych w dniu wejścia w życie nowych przepisów. Oznacza to, w praktyce, że do wszystkich uczestników niezakończonych w dniu wejścia w życie postępowań o wpis do rejestru małych instytucji płatniczych KNF wyśle wezwanie do uzupełnienia wniosku, zapewne ze zwyczajowym 7-dniowym terminem na uzupełnienie dokumentów.
Instytucje, które aktualnie ubiegają się o wpis do rejestru MIP powinny więc przygotować się na to, że takie wezwanie zostanie do nich skierowane i zawczasu przygotować niezbędną dokumentację.

Zmiany w zasadach ubiegania się o zezwolenia na świadczenie usług w charakterze krajowej instytucji płatniczej (KIP)

Wiemy, że działalność małych instytucji płatniczych wiąże się z pewnymi ograniczeniami. Jednym z nich jest ograniczenie kwotowe transakcji płatniczych. Dlatego wiele małych instytucji płatniczych, po pierwszym okresie działalności decyduje się na ubieganie się o zezwolenie na świadczenie usług w charakterze krajowej instytucji płatniczej. Zmiana pozwala na zwiększenie skali działalności płatniczej.

Nowelizacja, która niedługo wejdzie w życie, wprowadza pewne zmiany w ubieganiu się o zezwolenie na prowadzenie działalności w charakterze instytucji płatniczych jeśli przyczyną złożenia wniosku jest przekroczenie średniej wartości transakcji płatniczych. Zmiany te wejdą w życie 1 stycznia 2024 r.

Dotychczas, w przypadku, gdy mała instytucja płatnicza zgłosiła przekroczenie limitu średniej całkowitej kwoty transakcji, miała obowiązek zmniejszyć rozmiar działalności lub złożyć wniosek o wydanie zezwolenia na świadczenie usług w charakterze KIP. Jeśli zdecydowała się na to drugie rozwiązanie, to przez okres trwania postępowania o wydanie zezwolenia prowadziła działalność, bez konieczności stosowania się do limitu transakcyjnego 1,5 miliona euro miesięcznie.

Nowe przepisy zmieniają regułę w ten sposób, że w okresie postępowania o wydanie zezwolenia na świadczenie usług płatniczych w charakterze KIP, średnia miesięczna kwota transakcji płatniczych dokonywanych przez MIP nie będzie mogła przekroczyć średniej kwoty transakcji, zaraportowanej przez nią w zgłoszeniu o przekroczeniu limitu transakcyjnego. Przepisy ustanawiają zatem nowy limit transakcyjny na czas postępowania, którego wysokość stanowi wartość zgłoszoną w zawiadomieniu o przekroczeniu limitu 1,5 miliona euro.

Oznacza to, że inaczej niż dotychczas, w okresie trwania postępowania mała instytucja płatnicza będzie musiała ograniczyć rozmiar prowadzonej działalności.

Mała instytucja płatnicza nie będzie mogła ponadto składać wniosku o rozszerzenie zakresu usług płatniczych, w okresie, w którym średnia całkowita kwota transakcji przekracza kwotę 1,5 miliona euro z poprzednich 12 miesięcy.

Do postępowań toczących się w dniu wejścia w życie nowych przepisów, ustawodawca wprowadził jednak pewne ułatwienie, które ma pozwolić małym instytucjom płatniczym na dostosowanie się do nowych przepisów bez podejmowania radykalnych decyzji biznesowych dotyczących swoich partnerów i klientów.

Otóż, poprawką Senatu, wprowadzono przepis przejściowy, przewidujący, że małe instytucje płatnicze ubiegające się o zezwolenie na prowadzenie działalności w charakterze krajowych instytucji płatniczych z powodu przekroczenia limitów transakcyjnych, będą podlegać limitowi najwyższej całkowitej kwoty transakcji płatniczych w danym miesiącu, zgłoszonej w 2023 r.

Odpowiedzialność osób zarządzających małą instytucją płatniczą

Kolejne ważne zmiany dla małych instytucji płatniczych dotyczą zasad odpowiedzialności członków organów i innych osób odpowiedzialnych za działalność instytucji płatniczych i jej zgodność z przepisami prawa. Zwiększono wymiar kar pieniężnych nakładanych na takie osoby.

Dotychczas maksymalna kara pieniężna, którą mógł nałożyć organ nadzoru wynosiła trzykrotność miesięcznego wynagrodzenia brutto osoby odpowiedzialnej. Po nowelizacji kara pieniężna będzie wynosić aż do 500 tys. złotych.

Warto przypomnieć, że kary pieniężne na osoby zarządzające mogą być nałożone między innymi, gdy mała instytucja płatnicza nie wykonuje obowiązku przekazania informacji lub danych, nie wykonała w wyznaczonym terminie zaleceń KNF czy nakazów, utrudnia albo uniemożliwia przeprowadzenie kontroli KNF, a także gdy działalność jest wykonywana z naruszeniem prawa albo stwarza zagrożenie dla interesów użytkowników.

Wykreślenie z rejestru małych instytucji płatniczych

Ustawa wprowadza nowe uprawnienie dla KNF, a mianowicie prawo do wykreślenia małej instytucji płatniczej z rejestru tych instytucji, jeśli przez okres 12 miesięcy od dnia wpisu do rejestru nie zaczęła prowadzić działalności płatniczej, do której jest uprawniona. Analogiczne uprawnienie przysługuje w przypadku biur usług płatniczych i dostawców świadczących usługę dostępu do informacji o rachunku.

Niestety ustawodawca wobec tego przepisu nie zastosował żadnego przepisu co oznacza, że ma zastosowanie także do tych instytucji, które zostały wpisane do rejestru przed wejściem w życie ustawy.

Podsumowanie

Zmiany wpłyną na profesjonalizację rynku usług płatniczych – wymogi stawiane małym instytucjom płatniczym staną się podobne do wymogów, jakie spełniają inny uczestnicy rynku płatniczego, podlegający wpisowi do rejestru (dostawcy informacji o rachunku).

Na pewno zwiększy się też liczba postępowań o udzielanie zezwolenia o świadczenie usług w charakterze krajowej instytucji płatnicze, skoro skorzystanie z uproszczonej licencji dla małej instytucji płatniczej w dłuższej perspektywie przestawnie być atrakcyjnym modelem świadczenia usług.

W przypadku pytań lub wątpliwości, związanych z omawianym zakresem zmian ustawowych zapraszamy do kontaktu, zachęcamy także do zapoznania się ze szczegółowym zakresem naszego doradztwa dla firm świadczących usługi płatnicze.