22 listopada 2022 r. opublikowany został wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE), wydany w odpowiedzi na pytania prejudycjalne zadane przez sąd w Luxemburgu w kwestii nieograniczonego dostępu do danych beneficjentów rzeczywistych. Wyrok w sprawach połączonych C 37/20 i C 601/20 TSUE niewątpliwie może mieć ogromne znaczenie w zakresie dostępu do rejestrów typu polski CRBR.

Istota wyroku TSUE

Jak zauważył w wyroku Trybunał, artykuł 1 pkt 15 lit. c), d) i g) Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/843 z dnia 30 maja 2018 r. zmieniającej dyrektywę (UE) 2015/849 w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu oraz zmieniającej dyrektywy 2009/138/WE i 2013/36/UE (tzw. Dyrektywa AML) zmienił, odpowiednio, ust. 5, dodał ust. 5a i zmienił ust. 9 zawarte w artykule 30 dyrektywy 2015/849.

Artykuł 30 ust. 5, 5a i 9 Dyrektywy AML stanowią zatem, że Państwa Członkowie mają obowiązek zapewnić by informacje o beneficjentach rzeczywistych były we wszystkich przypadkach udostępniane m.in. każdej osobie, w zakresie obejmującym przynajmniej:

• imię i nazwisko;
• miesiąc i rok urodzenia;
• oraz państwo zamieszkania i obywatelstwo beneficjenta rzeczywistego;
• jak również informacje o posiadanej własności lub charakterze sprawowanej kontroli.

Ingerencja w podstawowe prawa do poszanowania życia prywatnego i ochrony danych osobowych

Analizując powyższe TSUE doszedł do wniosku, że publiczny dostęp do informacji o beneficjentach rzeczywistych stanowi poważną ingerencję w podstawowe prawa do poszanowania życia prywatnego i ochrony danych osobowych, zapisane odpowiednio w art. 7 i 8 Karty Praw Podstawowych.

W konsekwencji, o ile realizacja celu Dyrektywy AML, jakim jest przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu wymaga dostępu do informacji o beneficjentach rzeczywistych, to nie ma konieczności by absolutnie każda osoba miał dostęp do danych beneficjentów.

Zapewnienie gwarancji praw beneficjentów rzeczywistych

Trybunał podkreślił, że koniecznym jest zapewnienie odpowiednich gwarancji praw osób, będących beneficjentami rzeczywistymi.

W tym kontekście TSUE orzekł, że art. 1 pkt 15 lit. c) dyrektywy 2018/843 jest nieważny w zakresie, w jakim zmienił art. 30 ust. 5 akapit pierwszy lit. c) dyrektywy 2015/849 w taki sposób, że przepis ten w zmienionym brzmieniu przewiduje, iż państwa członkowskie zapewniają, aby informacje o beneficjentach rzeczywistych podmiotów o charakterze korporacyjnym i innych podmiotów prawnych utworzonych na ich terytorium, były we wszystkich przypadkach udostępniane każdej osobie.

Polski rejestr

W Polsce Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR), działający zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Ustawa z dnia 1 marca 2018 r., t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 593 z późn. zm.), pozwala każdemu na dostęp do danych zarówno beneficjentów rzeczywistych, jak i danych osób zgłaszających informacje do tego rejestru. Tym samym funkcjonujące w naszym kraju rozwiązanie jest niezgodne z wyrokiem Trybunału.

W konsekwencji zapewne czekają nas zmiany w dostępie do CRBR jednak nie należy się ich spodziewać szybko.

W tym miejscu przypominam, że za brak odpowiedniego zgłoszenia lub aktualizacji zgłoszenia do CRBR, przez podmiot do tego zobowiązany, może skutkować nałożeniem kary w wysokości nawet 1 miliona złotych.