W ostatnim czasie obserwujemy gwałtowny rozwój sektora FinTech, a co za tym idzie – rosnącą aktywność ustawodawcy unijnego, i ustawodawców krajowych. W tym i kolejnych artykułach omówię wpływ prawa unijnego na rozwój polskiego sektora FinTech.

Jak dziś definiujemy FinTech?

FinTech to obszar innowacji w usługach finansowych oparty na technologiach, które mogą prowadzić do powstania nowych modeli biznesowych, zastosowań, procesów i produktów oraz mogą mieć w związku z tym znaczący wpływ na rynki i instytucje finansowe oraz na sposób świadczenia usług finansowych^[1].

Określenia tego używa się jako kategorii firm, które oferują rozwiązania innowacyjne dla sektora finansowego dotyczące instrumentów finansowych oraz usług^[2].

Do kategorii FinTechów zaliczamy również podmioty, które wykorzystują innowacyjne technologie w celu dostarczania usług finansowych, takich jak na przykład:

• bankowość,
• pożyczki,
• czy płatności elektroniczne.

Pierwsze FinTechy

Pierwsze przejawy działalności tego rodzaju podmiotów pojawiły się po okresie kryzysu finansowego lat 2007–2009, i dotyczyły głównie szybszych i tańszych płatności, dostępu do niższych kursów wymiany walut oraz bardziej dostępnych pożyczek krótkoterminowych^[3].

Z racji wykorzystywania nowych technologii jest to z pewnością jeden z najbardziej dynamicznie rozwijających się sektorów, stale poszerzających swoje horyzonty i rewolucjonizujących sposób w jaki funkcjonuje sektor finansowy.

Polska Mapa FinTech

Najczęściej oferowaną usługą wśród FinTechów są płatności. Z 299 FinTechów obecnych na Mapie Polskiego Fintechu 2022 aż 74, a więc 24,8 proc., to firmy oferujące różnego rodzaju usługi płatnicze – co czwarty polski FinTech to podmiot płatniczy.

Inne to np. dostawcy oprogramowania dla innych FinTechów oraz innych instytucji. Według danych Mapy Polskiego FinTechu 2022 – 32 polskie FinTechy to spółki programistyczne (11 proc.).

Ponad 20 spółek obecnych na Mapie reprezentuje branże:

• kantorów internetowych;
• insurtechów;
• oraz firm wspomagających zarządzanie finansami przedsiębiorstw.

Udział podmiotów innych niż firmy pożyczkowe, ale zajmujących się pożyczkami i kredytami wynosi około 6 proc. Nieco mniej jest firm crowd-fundingowych oraz firm pomagających w zarządzaniu finansami osobistymi. Na kolejnych pozycjach uplasowały się projekty cyfryzacyjne, potocznie nazwane Paperless lub dotyczące podpisu elektronicznego.

Na Mapie Polskiego Fintechu 2022 znalazło się także 13 porównywarek finansowych, po 10 podmiotów zajmujących się sztuczną inteligencją oraz firm pożyczkowych. Natomiast po 9 FinTechów działa w zakresie: faktoringu online, cyberbezpieczeństwa oraz blockchaina i kryptowalut [4].

Regulacje prawne dla sektora FinTech

Rozwój nowych technologii w połączeniu z nowymi modelami biznesowymi wymagał kompleksowych regulacji prawnych na rynku europejskim, tak aby podmioty te mogły dynamicznie się rozwijać w zgodzie z przepisami prawa, a równocześnie zapewniając bezpieczeństwo dla klientów tych podmiotów.

Światowy trend, jakim stały się FinTechy doprowadził do potrzeby uregulowania licznych kwestii, między innymi takich jak:

• świadczenie usług drogą elektroniczną;
• zwalczanie prania pieniędzy oraz czynności związanych z finansowaniem terroryzmu;
• tworzenie i wdrażanie przepisów, dotyczących cyfrowej odporności operacyjnej.

Początkowo najpopularniejszym aktem prawnym w przedmiocie branży finansowej i nowych technologii były dyrektywy, które stanowią mechanizm harmonizacji prawa. Jednakże z racji szerokiego zróżnicowania systemów prawnych europejskich rynków finansowych, prawa handlowego i gospodarczego publicznego oraz konkurencyjności tych rynków, w mojej ocenie nowym trendem stają się wiążące bezpośrednio Rozporządzenia UE, ze względu na potrzebę ujednolicania takich kwestii jak np. RODO, czy AI Act (w niedalekiej przyszłości), DSA (Akt o usługach cyfrowych), AML (Anti-Money Laundering regulation), PSR i FIDA (również w niedalekiej przyszłości).

W efekcie moim zdaniem unijna, traktatowa zasada swobodnego przepływu usług może być znacznie lepiej zrealizowana. Wówczas również państwa członkowskie nie są zobowiązane do implementacji przepisów do krajowych porządków prawnych, tak jak w przypadku dyrektywy.

Celem niniejszego cyklu artykułów jest zbadanie relacji między przepisami unijnymi a ekonomicznym rozwojem FinTechów. Stwarza podstawę do sprawdzenia czy potencjalne nowe przepisy stworzyłyby atrakcyjniejsze podstawy dla rozwoju tej branży w Polsce. Normy unijne mają bowiem w mojej ocenie znaczny wpływ na dynamiczny rozwój branży FinTech w Polsce. Regulacje te stwarzają nowe możliwości kształtowania biznesu dla tej branży w całej Europe, a przepisy unijne w państwach członkowskich są gwarantem bezpiecznego obrotu gospodarczego.

^[1]Na podstawie definicji FinTech stosowanej przez Radę Stabilności Finansowej (ang. Financial Stability Board – FSB)

^[2]Deutsche Bundesbank Eurosystem “FinTech”

^[3]„Krótka historia powstania fintechu”

[4]Mapa Polskiego FinTechu 2022, Cashless.pl